Tin tức

Than đá là một loại khoáng sản có trữ lượng và chiếm tỷ trọng nhập khẩu lớn tại Việt Nam. Than đá nhập khẩu sẽ được vận chuyển bằng đường biển, trong quá trình vận chuyển đòi hỏi sự chú ý đặc biệt và tuân thủ nghiêm ngặt những yêu cầu theo quy định pháp luật để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho cả con người và tài sản.

I. Những rủi ro trong quá trình vận chuyển than đá

1. Rủi ro về cháy nổ

Một trong những thách thức khi vận chuyển than đá với số lượng lớn là nó có khả năng tự tăng nhiệt đến mức gây cháy nổ. Quá trình tự tăng nhiệt bắt đầu từ các phản ứng tỏa nhiệt, khi tốc độ sản xuất nhiệt vượt quá nhiệt mất đi, dẫn đến tăng tốc độ oxy hóa, có khả năng xảy ra đánh lửa và cháy, điều này thường đặt ra một thách thức nghiêm trọng đối với các phương tiện chuyên chở nhiên liệu dễ cháy.

Các yếu tố làm cho than đá tự tăng nhiệt dẫn đến đánh lửa bao gồm:

• Than đá nằm trong môi trường không khí giàu oxy
• Diện tích bề mặt nhiên liệu lớn, tăng khả năng diễn ra phản ứng oxy hóa
• Môi trường có độ ẩm phù hợp
• Than đá chứa trong khoang cách nhiệt khiến nhiệt bên trong không thể lan tỏa được.

Ngoài ra, than đá Bituminous và than đá Anthracite đều phát ra khí methane, một loại khí dễ cháy với giới hạn nổ trong không khí rất thấp (4,4%). Các vụ nổ thường xảy ra do sự bắt lửa methane trong hàng hóa, than bituminous có hàm lượng khí methane thấp, trong khi than anthracite có thể chứa nhiều hơn vài lần.

2. Rủi ro về sức khỏe, tính mạng con người

Đặc tính có thể gây cháy nổ và những khí độc hại thải ra từ than đá khi cháy sẽ đe dọa an toàn sinh mạng của thuyền viên trên tàu. Các thuyền viên cần nắm rõ và tuân thủ các quy tắc trong việc đảm bảo an toàn hàng hải. Không những vậy, việc theo dõi hàng hóa vận chuyển trên biển cũng vô cùng quan trọng, cần theo dõi sát sao tình trạng hàng trên biển, ghi chép nội dung kiểm tra vào nhật ký hàng hóa và nhật ký boong.

Than khá bụi, khi tiếp xúc và hít phải bụi than trong thời gian dài, sẽ gây ảnh hưởng không tốt tới sức khoẻ. Do đó, để hạn chế nguy cơ từ bụi than, các thuyền viên cần được chuẩn bị dụng cụ, trang phục bảo hộ lao động đầy đủ, đạt tiêu chuẩn an toàn.

3. Rủi ro về phương tiện vận chuyển

Cường độ xếp dỡ than rất lớn (hàng ngàn tấn/giờ) nên sự va đập vào các cấu trúc hầm hàng rất mạnh, nếu không có biện pháp phòng ngừa có thể gây hư hỏng thiết bị hay làm biến dạng tôn vỏ tàu. Khi tốc độ bốc xếp hàng hóa cao, than bị xếp tập trung một chỗ gây ứng suất cục bộ của bộ phận, dễ làm biến dạng và xô dịch tôn đáy hầm, gây nghiêng tàu.

Khi vận chuyển than trên biển cần đặc biệt biết rõ trọng tải lớn nhất mà tàu có thể chở, tránh những tai nạn chìm tàu đáng tiếc do quá tải. Bên cạnh đó, cần chú ý thêm đến việc rải đều than khi xếp hay san cào hàng (trimming) kịp thời, đúng mức.

II. Quy tắc và yêu cầu để vận chuyển than đá an toàn

SOLAS (Công ước quốc tế về an toàn sinh mạng con người trên biển) và Bộ luật IMSBC (Bộ luật Quốc tế về vận chuyển xô hàng rời rắn bằng đường biển của Tổ chức Hàng hải Quốc tế) là những quy định và quy tắc cần biết để vận chuyển hàng hóa nói chung và than đá nói riêng thông qua các phương tiện giao thông đường thủy.

1. Chuẩn bị những văn bản cần thiết

Theo SOLAS, than đá được định nghĩa là hàng nguy hiểm dưới dạng rắn rời với số lượng lớn. Trong tất cả các văn bản liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa nguy hiểm rắn dưới dạng hàng rời bằng đường biển, phải sử dụng đúng tên vận chuyển hàng rời (the bulk cargo shipping).

Mỗi tàu chở hàng nguy hiểm dưới dạng rắn và rời với số lượng lớn phải có một Danh mục/ Bản lược khai (List/Manifest) hàng nguy hiểm trên tàu và vị trí. Một bộ bản sao các văn bản này phải được cung cấp cho người hoặc tổ chức được chỉ định bởi Cơ quan Quản lý Nhà nước Cảng (Port State Authority) trước khi khởi hành.

2. Kiểm soát quy trình bốc hàng và tuân thủ các yêu cầu

Than đá có thể phát nhiệt hoặc tự cháy, vì vậy trước quá trình vận chuyển cần có biện pháp phòng ngừa thích hợp để giảm thiểu khả năng cháy xảy ra.

Than đá là loại hàng hoá được vận chuyển theo quy định trong Bộ luật Quốc tế IMSBC. Bộ luật yêu cầu các chủ hàng cung cấp các chi tiết hàng hóa bao gồm hàm lượng hơi nước, hàm lượng lưu huỳnh, kích thước hạt, và thông tin về hàng có phát thải khí methane hay không. Bộ luật còn yêu cầu tàu phải có:

• Dụng cụ đo oxy, carbon monoxide và methane
• Ống lấy mẫu khí trên tất cả các hầm hàng
• Một dụng cụ đo trị số pH của các mẫu nước la canh

Mặt khác, Bộ luật IMSBC khuyến cáo rằng tàu có dụng cụ để đo nhiệt độ hàng hóa, cả trong quá trình bốc hàng và cả trong hành trình, chẳng hạn máy đo nhiệt hồng ngoại.

Trong trường hợp xảy ra cháy hoặc tự gia nhiệt tiến triển trong hầm than đá đến trạng thái nguy hiểm, tàu nên:

• Đóng tất cả thông gió vào hầm hàng
• Bắt đầu làm mát ranh giới của các hầm bị ảnh hưởng và xem xét chạy tới cảng gần nhất để lánh nạn
• Thông báo ngay cho P&I vì có thể cần tới một phản ứng khẩn cấp từ tổ chức này bao gồm sự có mặt của các nhà chuyên môn
• Đảm bảo tất cả các không gian gần các hầm hàng được kiểm tra trước khi cho người vào và không ai vào các không gian kín mà chưa được xác nhận rằng nó là an toàn
• Cung cấp cho Chủ tàu và P&I tất cả các hồ sơ theo dõi nhiệt độ và khí trong hành trình

3. Trang bị các thiết bị dò khí và thiết bị đo nhiệt

Bộ luật IMSBC yêu cầu tàu vận chuyển than đá phải sử dụng dụng cụ dò khí và đào tạo thuyền viên. Dụng cụ này cần được kiểm tra trong không gian không có khí (gas free) trước khi nhập than vào không gian kín hoặc hầm hàng. Các thiết bị thường sử dụng cảm biến điện phân để phát hiện khí dễ cháy và hoạt động đáng tin cậy trong khí quyển với hơn 15% oxy. Khi oxy dưới 10%,các số đo mức độ dễ cháy bằng cảm biến điện phân là không đáng tin cậy. Đối với tàu chở than đá, máy phát hiện khí với cảm biến hồng ngoại không cần đến oxy là lựa chọn tốt để đảm bảo độ chính xác.

Việc sử dụng nhiệt kế hồng ngoại có thể hỗ trợ thuyền viên kiểm soát nhiệt độ bề mặt của than đá, đảm bảo không có bốc hàng ở nhiệt độ trên 55°C, là điều kiện nhiệt độ môi trường được Bộ luật IMSBC khuyến cáo là không an toàn.

III. Kết luận

Thực hiện đầy đủ các quy trình vận chuyển than đá an toàn là điều kiện bắt buộc để phòng tránh các sự cố đáng tiếc có thể xảy ra, dẫn đến tổn thất sinh mạng và của cải nghiêm trọng. 

Là một trong những đơn vị nhập khẩu than lớn nhất thị trường Việt Nam, Thuận Hải đã xây dựng hệ thống cơ sở vật chất, hạ tầng đạt chuẩn, cùng một đội ngũ vận hành dày dặn kinh nghiệm nhằm phòng tránh các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình vận chuyển, bảo quản và sử dụng than đá.